Dewa Shiva dan Daksha
Jika anda pernah menonton filem Thiruvilayadal (1965), maka anda tentu ingat kisah Dewa Shiva (lakonan Sivaji Ganesan) tidak diundang ke upacara yaagam (yagna) anjuran Daksha (lakonan O.A.K. Thevar).
Ia merupakan kisah yang diambil daripada Thiruvilayadal Puranam. Ada 64 kisah dalam purana itu tetapi hanya empat dimasukkan dalam filem. Drama bersiri Thiruvilayadal (2008) di Tamil Nadu, India dikatakan berusaha menampilkan kesemua 64 kisah.
Kisah persengketaan Shiva dan Daksha turut menjadi “pembuka tirai” dalam Skanda Purana yang selalu dilihat sebagai purana khusus bagi Dewa Murugan.
Shiva dan Murugan
Nama
dewa-dewi dalam kitab suci, epik, dan purana
Hindu ada pelbagai. Malah, dalam ajaran Hinduisme, Tuhan bersifat eka aneka, iaitu tunggal walaupun
dikenali dengan pelbagai nama.
Sudilah
membaca makalah “Berapa Tuhan Orang Hindu?” dan “330 Juta Tuhan Hindu” dalam
buku Malaiur Manikam (2015) untuk keterangan
lanjut.
Dalam
penceritaan semula Bhagavad Gita (2021), saya hanya
menggunakan nama Krishna dan Arjuna, walaupun masing-masing memiliki
puluhan (malah ratusan) nama.
Begitulah
juga dalam Skanda Purana, rata-rata dewa-dewi,
sura, asura, dan rishi memiliki pelbagai nama.
Dewa
Shiva, misalnya, turut digelar Mahadeva,
Sadasiva, Sankara, Rudra, Mahesa, Sambhu, Hara, Sulapani, Pasupati, Isvara, dan
Sarva. Manakala Dewa Murugan
dipanggil juga sebagai Skanda, Subramania, Kartikeya, Mahasena, Shanmuga,
Velan, dan Kumaran.
Patung Dewa Murugan
Foto patung (bukan “berhala”) Dewa Murugan di Batu Caves, Selangor menjadi amat cantik apabila diberi sentuhan Photoshop oleh Rames Harikrishnasamy – baca di sini.
Patung Murugan berwarna emas di Batu Caves siap pada Januari 2006 dan tingginya 42.7 meter (140 kaki).
Patung Murugan setinggi 44.5 meter (146 kaki) di Salem, Tamil Nadu, India (foto) pula siap pada April 2022 dan kini diisytihar tertinggi di dunia – baca di sini.
Murugan ialah dewa yang diraikan dalam Skanda Purana; walaupun kisah Dewa Shiva dan dewa-dewi lain juga amat menonjol di dalamnya. Projek Khanda Puranam pula versi penceritaan semula purana Hindu itu dalam Bahasa Malaysia. – 9 April 2022
Murugan dan Ganesha
Asalnya, dalam purana Hindu, Dewa Murugan ialah abang kepada Dewa Ganesha yang berkepala gajah.
Selepas insiden perebutan buah sakti yang terkenal dalam purana Hindu (dan filem Tamil), Ganesha diberi kedudukan “abang” kerana didapati menunjukkan sikap “matang” (matured) berbanding Murugan yang suka merajuk seperti kanak-kanak.
Ramai yang tahu kisah perebutan buah sakti itu (khasnya daripada filem Thiruvilayadal) tetapi rata-rata kaum India di Malaysia tidak tahu-menahu kisah Ganesha dan Murugan “bertukar” kedudukan sebagai abang dan adik.
Saravana Kumar (Seberang Jaya, Pulau Pinang) berkongsi pengalaman ini:
“Ketika masih kecil dulu, mendiang datuk saya pernah menceritakan bahawa Dewa Murugan dan Dewi Sakti adalah milk 100% orang Dravidian. Orang Aryan yang tidak bejaya menakluk minda orang Dravidian telah menggunakan konsep Dewa Ganesha sebagai anak dan Dewa Shiva sebagai suami Dewi Sakti untuk menunjukkan bahawa mereka adalah sekeluarga dan Dewa Ganesha adalah ciptaan pertama Dewi Sakti.” [sumber]
Shiva dalam Semua Purana
Terdapat 18 purana dalam tradisi Hindu. Ada purana khusus bagi Brahma, Vishnu, Shiva, Narada, Agni, Vamana, Skanda, Matsya, Garuda, dan sebagainya.
Akan tetapi, agak menarik untuk diperhatikan bahawa Dewa Shiva diraikan dan diperkatakan dalam kesemua purana berkenaan. Maka, penceritaan Khanda Puranam (Skanda Purana) juga bermula dengan kisah Shiva.
Memandangkan saya melakukan penceritaan semula dalam Bahasa Malaysia — dan karya ini bakal dinikmati khalayak pelbagai kaum dan agama — kisah purana disampaikan secara agak santai dan bersahaja.
Harapan dan impian saya supaya orang ramai mampu memahami dan menikmati kisah-kisah penting dalam Khanda Puranam. Tentu sahaja sokongan orang ramai diperlukan bagi merealisasi impian ini. – 3 Mei 2022
Saivisme dan Vaishnavisme
Pada masa silam di India, wujud sengketa antara mazhab Saivisme dan Vaishnavisme. Kitab Skanda Purana pula cuba menyatukan pengikut Shiva dan Vishnu. Kisah itu boleh dibaca dalam buku Khanda Puranam versi Bahasa Malaysia.
Setiap hari, saya membaca, menghayati, memahami, dan menganalisis kandungan Skanda Purana dalam pelbagai versi — bercetak, digital, audio, visual. Saya melakukan penceritaan semula Khanda Puranam dalam Bahasa Malaysia supaya khalayak pelbagai kaum di Malaysia boleh menikmati kandungan teks itu dengan aat mudah.
Proses menulis manuskrip penceritaan semula Khanda Puranam dilakukan sedikit demi sedikit. Lebih banyak masa digunakan untuk kajian berbanding menulis. Misalnya, sehingga 9 Mei 2022, panjang manuskrip hanya sekitar 5,300 perkataan.
Shiva Membunuh Dewa Cinta
“Saya sengaja membakar Manmatha sehingga tubuhnya hangus,” Shiva mengakui. “Manmatha terlalu tertumpu kepada kama (nafsu, cinta) sehingga membuatkan orang ramai alpa. Malah, kama yang tidak terkawal mengundang krodha (marah). Saya membunuh Manmatha untuk menghapuskan krodha yang semakin tidak terkawal.”
Mampukah Manmatha (Dewa Cinta, Cupid) dihidupkan semula supaya cinta kembali mekar di dunia? Dan bagi memastikan Khandan lahir.
Semua ini dan banyak lagi kisah purana dalam buku Khanda Puranam yang sedang diusahakan.
Kisah Kelahiran Murugan
Orang India-Hindu di Malaysia lazimnya sudah biasa mendengar kisah kelahiran Dewa Murugan. Selalunya, kisah purana ini didengar sejak usia kanak-kanak. Secara mudah, kebanyakan versi menceritakan kelahiran penuh magis dewa itu daripada api yang keluar dari mata ketiga (netrikann) milik Dewa Shiva.
Sebenarnya, kisah-kisah seumpama itu yang kononnya bersumberkan purana Hindu adalah versi yang sudah dimurnikan dan diberi sijil “U” (Umum) supaya orang dewasa (ibu, bapa, nenek, datuk, sami, pendeta, guru) tidak berasa kekok sewaktu menceritakan kisah kelahiran Murugan kepada kanak-kanak dan remaja.
Kisah sebenar kelahiran Murugan seperti yang disajikan dalam Skanda Purana berciri agak “18PL” (seram, ganas, seks, politik). Tidak hairanlah kisah itu (yang dikarang sebelum abad ke-8) terpaksa dilunakkan dan dimurnikan apabila disampaikan kepada kanak-kanak.
Buku Khanda Puranam versi Bahasa Malaysia yang sedang diusahakan akan mengekalkan cerita asal. |
| Utusan Malaysia, 14 Mei 2022 |
Bahagian 1 = 9,600 Perkataan
Teks Skanda Purana terdiri daripada 7 “buku”. Buku pertama mengandungi 3 “bahagian”. Bahagian satu itu terdiri daripada 35 “bab”.
Dalam projek Khanda Puranam yang sedang diusahakan, hanya “bab-bab” yang menyumbang kepada kisah Dewa Murugan dipilih.
Bahagian 1 (daripada “buku” 1) sudah diceritakan semula dalam Bahasa Malaysia. Panjang manuskrip (draf) untuk Bahagian 1 ialah 9,760 perkataan.
Perjalanan masih jauh dan saya masih mengharapkan sokongan
orang ramai dalam bentuk modal sosial
bagi menjayakan projek ini.
Tarakasura atau Surapadman?
Kanak-kanak kaum India-Hindu biasa mendengar cerita purana tentang Surapadman yang dibunuh oleh Murugan menggunakan vel pemberian ibunya. Inilah juga kisah asas yang diceritakan setiap kali menjelang Thaipusam.
Akan tetapi, jika anda membaca versi asal Skanda Purana, watak yang akan ditemui ialah Tarakasura. Skanda (Murugan) menggunakan vel untuk membunuh Tarakasura iaitu ketua golongan asura.
Maka, versi mana yang akan anda ceritakan kepada generasi akan datang? Pernahkah anda terfikir punca sebenar Surapadman atau Tarakasura mengganas? Mungkin Khanda Puranam yang merupakan versi penceritaan semula dalam Bahasa Malaysia ada jawapan dan penyelesaian terbaik.
Cerita Berulang-ulang
Skanda Purana adalah teks paling tebal dalam kalangan 18 buah Maha Purana. Ia terdiri daripada tujuh “buku” merangkumi 81,000 sloka.
Semasa mengkaji teks ini dengan teliti bagi projek Khanda Puranam, saya menyedari bahawa beberapa kisah diceritakan secara berulang-ulang dalam versi yang berbeza-beza.
Misalnya, kisah perkahwinan Shiva-Parvathi dan kisah kelahiran Murugan. Memang banyak unsur “18PL” (seram, ganas, seks, politik) dan diceritakan pula dalam beberapa versi — sekali gus membuktikan Skanda Purana ditulis dan ditokok tambah oleh beberapa pengarang dalam tempoh yang berbeza.
Dalam versi penceritaan semula Bahasa Malaysia yang saya usahakan, kisah yang berulang-ulang diminimumkan atau dibuang. Turut dibuang adalah bahagian berupa ritual agama dan puja-pujaan yang tidak menyumbang kepada perjalanan cerita.
Cerita Belakang, Backstory, பின் கதை
Kita tahu bahawa dalam mitos Hindu dan cerita purana, Dewa Murugan berjaya membunuh asura yang mengganas di naraka, bhuloka, dan swarga.
Akan tetapi, pernahkah kita bertanya kepada orang tua-tua, punca asura itu memberontak? Khususnya punca ia mahu membunuh Dewa Indra selaku ketua para dewa-dewi di Indraloka.
Buku Khanda Puranam
bakal membuka
mata. Saya tidak melepaskan peluang menyelitkan backstory itu dalam versi penceritaan semula Skanda Purana.
Keinginan Parvathi
Walaupun namanya Skanda Purana sempena Dewa Murugan (Khandan), epik ini lebih banyak mengangkat cerita tentang kehebatan Dewa Shiva. Hal sama dapat diperhatikan dalam hampir semua purana.
Kisah kehebatan Murugan juga diperkatakan. Tidak ketinggalan kelebihan dan kuasa yang dimiliki Dewa Brahma dan Dewa Vishnu. Kesemuanya “dewa” (lelaki).
Apa agaknya perasaan Dewi Parvathi yang merupakan Aati Parashakti dan pernah menjadi Shakti iaitu sebahagian daripada Shiva (dalam rupa Ardhanarisvara) sebelum diturunkan darjat kepada Sati, dan kemudian kepada Parvathi yang peranannya adalah memastikan kelahiran Murugan.
Jika anda ingin tahu, jawapannya ada dalam buku Khanda Puranam yang merupakan versi penceritaan semula dalam Bahasa Malaysia.
Kumarasambhava
Buku 2 teks Skanda Purana terdiri daripada 9 bahagian. Hasil pembacaan teliti mendapati, bahagian 1 – 6 (154 bab) dan bahagian 8 (10 bab) tidak ada apa-apa kisah berkaitan Murugan. Maka, tidak dimasukkan dalam versi penceritaan semula Khanda Puranam yang saya usahakan — walaupun tentulah saya tetap perlu membaca, menghayati, dan menganalisis kesemuanya.
Bahagian 7 terdiri daripada 25 bab tetapi hanya ada dua bab berkaitan Murugan. Bab 8 mengulangi kisah Daksa, Shiva, dan Sati/Parvathi. Kisah ini memang popular dalam kebanyakan purana.
Bab 9 mengangkat satu lagi kisah popular yang diulang dengan pelbagai variasi dalam kebanyakan purana. Kisah kelahiran Murugan (Kumara) turut dipopularkan oleh Kalidas menerusi puisi klasik Kumarasambhava. Malah, Kalidas yang menulis Megha Duta dikatakan menggambarkan adegan sanggama Shiva-Parvati secara terlalu terbuka dalam puisinya berkaitan kisah “kejadian” Murugan.
Oleh kerana peristiwa perkahwinan Shiva-Parvathi serta kisah kelahiran Murugan diulang-ulang dalam Skanda Purana, saya memilih untuk menceritakannya sekali sahaja dalam Khanda Puranam. Adegan sanggama dikawal tetapi masih berciri 18SX. Misalnya, dalam Bab 9, dikatakan Parvathi sentiasa keguguran kerana Shiva terlalu kerap bersanggama dengannya. Agni dihantar oleh para sura untuk menghalang keghairahan itu. Lalu, Shiva memancutkan air mani ke dalam mulut Agni — lalu menjadi punca kelahiran Murugan.
Sridevi Sebagai Murugan?
Bolehkah anda membayangkan pelakon Sridevi (1963 – 2018) sebagai Dewa Murugan?
Sebenarnya, tidak perlu dibayangkan kerana kita boleh sahaja menontonnya. Puisi klasik Kumarasambhava oleh Kalidas dijadikan filem Malayalam berjudul Kumara Sambhavam (1969). Gemini Ganesan berlakon sebagai Dewa Shiva, Padmini sebagai Sati @ Parvathi, manakala Sridevi sebagai Murugan.
Sebelum itu, filem Tamil berjudul Kanthan Karunai (1967) menceritakan kisah kelahiran Murugan, kejayaannya sebagai panglima perang, dan pemergiannya ke Indraloka. Sivakumar memegang watak Murugan dewasa manakala Sridevi memegang watak semasa kanak-kanak.
Dalam filem Tamil berjudul Thunaivan (1969), Sridevi hanya muncul sebentar pada hujung filem sebagai Murugan. Agak menarik bahawa filem itu dibikin semula dalam bahasa Hindi dengan judul Maalik (1972). Watak Murugan digantikan dengan Krishna dan dilakonkan oleh kanak-kanak lain.
Sridevi muncul juga sebagai Murugan dalam filem Tamil berjudul Aathi Parasakthi (1971) yang dialih bahasa kepada Hindi dengan judul Jai Jagat Janani (1976). Jayalalitha pula memegang watak Aathi Parasakthi, Sati, Parvathi, Meenakshi, Visalakshi, Kamachi, dan Mariamman.
Tidak salah jika dikatakan lakonan Sridevi telah membantu khalayak tahun 1970-an membayangkan rupa Murugan; sebagaimana Sivaji Ganesan menggambarkan imej Shiva. [Berita dan video lakonan Baby Sridevi – klik di sini]
Murugan: Tukang Puji Vishnu
Walaupun Skanda Purana diberi nama sempena dirinya, Murugan bukanlah “wira” dalam purana paling panjang ini. Sebaliknya, dia turut dijadikan pencerita (“tukang karut”) untuk mengangkat kehebatan watak-watak lain.
Misalnya, dalam Buku 2 (Vishnu Khanda), keseluruhan 32 bab di Bahagian 9 menampilkan watak Murugan menyampaikan kisah-kisah kehebatan Vasudeva (Krishna, Vishnu) berdasarkan “apa yang saya [Murugan] pernah dengar daripada bapa [Shiva]”.
Malah, Buku 2 diakhiri dengan Murugan menekankan hakikat Vishnu ialah dewa paling utama; melebihi Shiva (bapa Murugan). Menurut Murugan, jika mendengar (membaca dan menghayati) puji-pujian (mahatmya) terhadap Vishnu dalam Bab 32, maka seorang raja yang menyertai perang pasti menang. Seorang wanita/isteri pula akan mendapat kesetiaan penuh daripada suaminya; tidak mencari perempuan lain.
Menurut Murugan juga, seorang gadis yang mendengar mahatmya tentang Dewa Vishnu akan memperoleh suai seperti dihajati atau diimpikan. Golongan lelaki yang mendengar (membaca, menghayati) pula akan memiliki apa-apa sahaja yang dihajati.
Oleh kerana Murugan hanya menjadi “tukang karut” (pencerita), maka kisah-kisah ini tidak dimasukkan dalam Khanda Puranam yang saya usahakan.
Skanda Purana Bukan Tentang Murugan
Sejak 6 Jun 2022, selama beberapa hari, saya tidak menulis apa-apa kisah dalam projek penceritaan semula Khanda Puranam. Bukan pula kerana saya sibuk melakukan penyuntingan manuskrip antologi Lakaran Diri (2022).
Sebenarnya, saya masih tekun membaca, meneliti, dan menganalisis kandungan teks Skanda Purana. Dalam Buku 3 (Brahma Khanda) yang terdiri daripada Bahagian 1 (52 bab), Bahagian 2 (40 bab), dan Bahagian 3 (22 bab), tidak ada apa-apa cerita yang berkait rapat dengan Dewa Murugan.
Dalam Bahagian 1 (Bab 6 dan 7) diceritakan tentang Mahisasura yang kemudian berjaya dibunuh oleh Durga Devi. Kisah kelahiran Dewa Ganesha diceritakan secara amat ringkas — dan versi yang sedikit berbeza dengan apa yang anda mungkin ketahui — dalam Bahagian 2 (Bab 12).
Pada Bahagian 2 (Bab 14 dan 15), watak Murugan hanya muncul untuk bertanya kepada Shiva, bagaimana Vishnu menjadi dewa berkepala kuda yang dinamakan Hayagriva. Manakala dari Bab 30 hingga 36 pula dimuatkan kisah Rama dan Hanuman iaitu watak penting dalam epik Ramayana.
Apa pula kandungan Buku 4 (Kasi Khanda), Buku 5 (Avantya Khanda), Buku 6 (Nagara Khanda), dan Buku 7 (Prabhasa Khanda) teks Skanda Purana yang khabarnya disampaikan sendiri oleh Murugan kepada Bhrgu?
Versi penceritaan semula dalam Bahasa Malaysia berjudul Khanda Puranam ada jawapannya. Sila [klik di sini] untuk memiliki naskhah anda.
